Als incest té pijnlijk is en je gaat dissociëren
Deze blog is geschreven vanuit mijn eigen ervaring. Hoe ik als slachtoffer van jarenlange incest in het Stockholmsyndroom ben beland, wat (de impact van) dissociatieve amnesie betekent én hoe bepaalde disfunctionele dynamieken in stand worden gehouden als het trauma niet geheeld wordt.
Wat is het Stockholmsyndroom?
De naam Stockholmsyndroom is ontstaan nadat slachtoffers van een bankoverval in Stockholm extreme sympathie gingen vertonen met hun gijzelnemers. Tijdens de gijzeling hadden de gijzelnemers een soort van vertrouwensband opgebouwd met de gegijzelden. Een ander bekend voorbeeld van een meisje dat aan het Stockholmsyndroom leed, was Natascha Kampusch. Nadat dit meisje in afschuwelijke omstandigheden ontvoerd, misbruikt en gevangen genomen werd gehouden, vertoonde zij bij haar vrijlating sympathie voor haar ontvoerder. Ik begrijp dat dit voor buitenstaanders onbegrijpelijk kan lijken. Gezien ik echter zelf slachtoffer ben geweest van het Stockholmsyndroom begrijp ik deze dynamiek erg goed.
Stockholmsyndroom als overlevingsstrategie bij incest
Als je zoals ik jarenlang slachtoffer bent geweest van incest dan speelt er een extreme grote mate van verwarring. De dader is een bekende aan wie je loyaal wil zijn. Je voelt dat er van alles niet klopt maar als klein kindje kan je onmogelijk plaatsen wat er allemaal gebeurt. En dit des te meer wanneer de omgeving niet in de gaten heeft wat er aan de hand is. Zo'n klein kindje gaat dan allerhande overlevingsmechanismes hanteren. Eén van die overlevingsmechanismes is het ophemelen van degene die het kind misbruikt. Het besef dat de persoon van wie je houdt, die jou eigenlijk zou moeten verzorgen, je misbruikt, krijg je als kleintje onmogelijk op een correcte manier geplaatst. Die ophemelingsstrategie ~ het Stockholmsyndroom ~ fungeert dan als overlevingsstrategie. De waarheid is té pijnlijk, te verwarrend dus zo'n kind gaat zijn/haar eigen waarheid creëren in een soort van waanfantasie.
Stockholmsyndroom op latere leeftijd
Wanneer zo'n kind opgroeit en de gebeurtenissen van incest blijven miskend/verborgen/verdrongen, dan loopt de ontwikkeling van zo'n kind scheef hetgeen kan resulteren in allerhande vormen van trauma. Om op latere leeftijd niet opnieuw in het Stockholmsyndroom te belanden, is het van cruciaal belang dat de dynamieken van incest aan het licht gebracht worden. Diepgaande traumaheling dient zich dan op. Trauma kan enkel geheeld worden wanneer het vanuit de duisternis naar het licht gebracht wordt. Als dat niet gebeurt, als trauma blijft sluimeren, dan is de kans erg reëel dat dat opgroeiende kind op latere leeftijd blijft verzanden in dynamieken zoals het Stockholmsyndroom. Wij zijn dan degenen die telkens weer in disfunctionele relaties terecht komen. Relaties waarin er duidelijk sprake is van bijvoorbeeld emotioneel misbruik, emotionele verwaarlozing, fysiek misbruik, seksueel misbruik maar waarbij we als slachtoffer de dader gaan goed praten onder het mom van 'zo erg is het toch niet', 'hij/zij bedoelt het zo niet', 'hij/zij heeft zelf ook zoveel trauma meegemaakt', 'hij/zij gaat veranderen', 'ik heb het zelf gezocht', 'het ligt aan mij', ... Allemaal reacties waarbij we onszelf enorm tekort doen en waarbij disfunctionele dynamieken in stand worden gehouden.
Helen van het Stockholmsyndroom
Uit eigen ervaring kan ik meedelen dat het geen sinecure is om te helen van het Stockholmsyndroom, om uit die dynamiek te blijven. Het is geen sinecure, maar het kan wel 🙏 De vraag is dan 'hoe?' Dat hangt ervan af. Als ik voor mezelf spreek uitgaande van mijn (hoogbegaafde) aard dan is het voor mij cruciaal dat ik grotere kaders snap, dat ik het geheel kan overzien. Wanneer ik in mijn persoonlijke leven bijgevolg dynamieken spot die disfunctioneel zijn, dan wil ik begrijpen van waar die komen. In die optiek is het voor mezelf - en dat zie ik telkens weer bij de hoogbegaafde mensen die ik begeleid - erg belangrijk om dynamieken ook rationeel te snappen, holistisch, vanuit het grotere geheel. Gezegdes vanuit bijvoorbeeld de lichaamsgerichte therapie zoals 'je hoeft niet te weten wat gebeurd is, het lichaam geeft dat aan', werken vaak niet/onvoldoende/averechts bij volwassenen die zich herkennen in hoogbegaafdheid. Wij zijn degenen die wél willen weten wat er gebeurd is. Weliswaar niet alle details, maar wel de grote lijnen. Wanneer we het dan hebben over heling van Stockholmsyndroom is het voor hoogbegaafden vaak een cruciaal startpunt om te weten welke gebeurtenissen in het verleden ervoor gezorgd hebben dat bepaalde disfunctionele dynamieken zich blijven herhalen op latere leeftijd.
Als je geheugen je beschermt: dissociatieve amnesie
Wanneer we het hebben over incest dat plaats heeft gevonden op jonge leeftijd, is er echter een complicerende factor en dat is dissociatieve amnesie. Dissociatieve amnesie betekent dat de feiten uit het bewuste geheugen zijn verdrongen en verplaatst zijn naar het onbewuste geheugen. Eenvoudig gezegd: de gebeurtenissen worden niet meer bewust herinnerd. Om onbewuste herinneringen terug naar het bewuste geheugen te verplaatsen, kunnen technieken van bijvoorbeeld regressietherapie of hypnose ingezet worden. Hele belangrijke kanttekening hier: als je ervoor opteert om regressietherapie of hypnose te laten toepassen, zorg er dan alsjeblieft voor dat je opteert voor een empathisch, deskundig persoon die zorgvuldig te werk gaat 🙏 Ik benoem dat hier bewust omdat ik al zovele ervaringen heb gehoord en zelf meegemaakt waarbij er ondeskundig te werk wordt gegaan na het terug herinneren. Een warme, deskundige én zorgvuldige opvolging is cruciaal.
Wanneer de dynamieken aan het licht gebracht zijn, kan er als vervolgstap gewerkt worden aan verdere heling. Dat kan een erg ingrijpend proces zijn. Zeker wanneer er jarenlange dissociatieve amnesie in het spel geweest is. Het is dan geen sinecure om die herinneringen die opnieuw bewust geworden zijn een plaats te geven. Een warme omgeving om verder te helen, is dan ontzettend belangrijk. Een begripvolle omgeving.
Incest als familiegeheim
Helaas is de realiteit vaak anders wanneer het gaat om begrip krijgen bij dynamieken van incest. Incest reist vaak als intergenerationeel trauma door vele generaties heen. Incest is bij uitstek hét familiegeheim dat volgens disfunctionele familieleden verborgen dient te blijven. Wanneer slachtoffers van incest hun verhaal naar buiten brengen, vallen zij helaas dan ook vaak ten prooi aan hertraumatisering. Hertraumatisering in de vorm van familieleden, omstaanders die het slachtoffer van incest weigeren te geloven, te ondersteunen. Dat zijn erg pijnlijke, disfunctionele dynamieken die tot op de dag van vandaag (2021) in de 'beschaafde' Westerse maatschappij spelen.
De kans dat je als slachtoffer van incest voor steun terecht kan bij je familie is helaas klein. Het kan, maar vaker komt het voor dat familieleden de gebeurtenissen blijven ontkennen, minimaliseren. Wat dan erg belangrijk is, is dat je je als slachtoffer omringt met mensen die je wél kunnen en willen steunen 💚 Zo'n dynamieken kan je onmogelijk in je eentje geheeld krijgen. Erover praten, je gevoelens erover durven uiten, is ontzettend helend. Gun jezelf hierin ook vooral tijd. Het is absoluut belangrijk om erover te spreken, maar dan wel op een ogenblik dat je voelt dat je er klaar voor bent.
Incest binnen de maatschappij
Niet alleen families reageren vaak onbegripvol wanneer incest aan het licht gebracht wordt, dat is ook vaak zo binnen de maatschappij als groter geheel. Mensen kunnen/willen vaak niet geloven dat incest bestaat, dat incest vaak voorkomt. Ik begrijp dat, maar het is tegelijkertijd erg jammer. Zolang deze dynamieken immers niet op grote schaal aan het licht gebracht worden, besproken worden, kunnen ze ook maar moeizaam op collectief niveau geheeld worden. Nog al te vaak blijft heling na incest een individueel helingsproces terwijl er hier echt collectieve heling dient plaats te vinden.
In december 2023 is er in Nederland een campagne gelanceerd die heet 'Durf te zien'. Deze campagne is een oproep aan omstaanders om er bewust van te zijn dat seksueel misbruik bij kinderen vaak voorkomt én dat het meestal gepleegd wordt door een bekende.
Er is een korte video gemaakt rondom deze campagne. Deze video heeft het over Nederland. De situatie kan echter doorgetrokken worden naar Vlaanderen. De video kan je hier bekijken: campagnevideo van 'Durf te zien'
Als slachtoffers daders worden ~ vrede op Aarde
Slachtoffers van incest kunnen daders worden op latere leeftijd. Erg schrijnend. Dat gebeurt wanneer slachtoffers van incest hun eigen incesttrauma niet geheeld hebben. Zij kunnen dan zelf dader worden. Ze kunnen dader van incest worden, maar ook dader in de vorm van bijvoorbeeld emotioneel, fysiek en/of mentaal misbruik. Misbruik als projectie, als extreem disfunctioneel gedrag uit eigen ongeheelde traumawondes. Vanuit deze optiek blijf ik met klem pleiten: het is extreem belangrijk dat we onze traumawondes helen 🙏
Ik ben ervan overtuigd dat als ieder van ons zijn/haar traumawondes heelt er vrede op aarde zal zijn 🕊️ Iemand die geheeld is, gaat een ander niet (langer) misbruiken, geweld aandoen of pijnigen. Bovendien gaan mensen die opnieuw dicht bij hun eigen geheelde natuur staan, ook weer dichter komen tot Moeder Natuur. In heling. In respect 🌍 Een geheeld mens zorgt beter voor zichzelf, voor anderen én voor onze mooie Planeet. The Future is Bright.